Basınçlı Hava Tesisatı

Basınçlı Hava Tesisatı Projesi

Basınçlı hava, içinde biriktirdiği enerjiyi, (havayı) uzak noktalara ileterek ve basınç potansiyelinden mekanik enerjiye dönüştürür. Genellikle üretim sektöründe ve sık olmamakla beraber servis sektöründe de kullanılan bir enerji türüdür.

Sektör olarak; İmalat, prosses ve bakım endüstrilerinde, gemi, inşaat ve madencilik sektörlerinde yaygın olarak kullanılır.

Nasıl Belirlenir: a-)Ana Boru b-) Boru Çapları c-) Hava Akış Hızı d-)Basınç Düşümü baz alınarak belirlenir.

Ana boru şebekesinden boruların çapları hesaplanırken, bu sisteme ileride yapılabilecek eklemelerde dikkate alınmalıdır. Bu eklemeler sırasıyla; kompresör eklenmesi, kullanılan havanın debi artması’dır. Basınç düşümü ise; uzun boru hatlarından kaynaklanmaktadır.

1-) Kompresörler : Günümüzde, endüstriyel kullanım açısından basınçlı hava kompresörleri daha değişik bir sınıflandırmaya tabi tutulur. Kompresörler için en karakteristik iki büyüklük işletme basıncı aralığı ve serbest hava debisidir. Bu debi basınçlı havanın emiş şartlarına getirildiğinde olması gereken debidir.

Basınç Birimleri: Basınç ölçü birimleri teknik açıdan daha fazla ISO ölçü sistemine uygun olarak belirlenir. Fakat hala eski kataloglar ve ölçü aletleri kullanılmaktadır.

Kompresör Dairesi: Basınçlı havanın elde edilip depolandığı ve hazırlandığı kompresör daireleridir. Ana faktörler aşağıda sıralanmıştır.

-Kompresör ünitesileri; Hava emiş filtresi, ara ve art soğutucular, yağ soğutucu ve ayırıcıları, emniyet süpapı, yüksüz kalkma, kapasite kontrol ve emniyet organları, tahrik motoru, ve tüm elemanları…

– art soğutucu ve su ayırıcılar

– hava tankları

– yağ filtreleri

– kurutucular

– borular ve vanalar

Çimento ya da Tekstil gibi tesislerde ; Kompresör dairesi: Havadar, dış ortama kolayca açılan, sağlam zeminli ve hacimli olmalıdır. Çünkü bu sektörlerde çok toz ve elyaf vardır. Bu yüzdenkompresör daireleri tam kapalı yapılarak, içeriye filtrelenmiş hava veren havalandırma sistemler yapılmalıdır.

Bazı durumlarda ise; daha az tozlu ortama doğru bir emiş borusu ile uzatılarak kompresör hava emiş filtresi yerleştirilebilir.

Havalandırma sisteminde ısıya dönüşen enerjiden ortam havasına geçen kısmının atılmasına dikkat edilmelidir. Çünkü sıcaklık yükselmeleri meydana gelir.

Soğutma suyu, tesisatta kullanılan basınçlı hava çıkarıldığında havalandırma ile atılması gereken ısı miktarı bulunur.

Kompresör Emiş Havasının Kalitesi: Atmosfere herhangi bir şekilde karışmış gaz, aerosol, buhar ve emiş filtresinde geçebilen katı partiküller hava ile beraber kompresörden geçerek ve kompresör silindir ve supap yüzeylerinden yağ ile koklaşmış yağ partiküllerini de taşıyarak basınçlı hava içerisine intikal ederler. Örneğin tekstil fabrikalarındaki iyi filtrelenmemiş basınçlı havanın içinde mikroskobik elyaf şeklinde bulunan partiküller bazı kullanım noktalarında özel problemler yaratabilirler. Emiş havası ne kadar tozsuz ise, kompresör arızaları o kadar seyrek, yağ, seperatör ve filtrelerin ömrü o kadar uzun olur. Bu bakımdan kompresör dairesi havasının temizliğine ve kompresör emiş filtresinin etkinliğine azami dikkat harcanmalıdır.

2-)Basınç Seviyeleri:

Fabrikalarda ve özel yapılarda tesis edilen basınçlı hava şebekeleri genellikle 7-10-16 bar gibi basınç değerlerinde öngörülmektedir. Bir işletmede, iki ayrı basınç seviyesinde basınçlı havaya gereksinme duyulabilir.

Her seviyede gereken basınçlı hava miktarına bağlı olarak iki ayrı bağımsız tesisat kurulabilir. Düşük olan basınçta gereken hava debisi nispeten az ise, yüksek basınçlı devreden bir regülatör vasıtası ile alçak basınçlı devreye hava basıncı düşürülerek verilebilir.

Genel Kompresör Konstrüksiyonları:Günümüzde bakım kolaylığı ve işletme emniyeti açısından yağ püskürtmeli vidalı kompresörler gitgide pistonlu kompresörlerin yerini aldı.Yağ püskürtmeli vidalı kompresörler 13 bar basınca kadar tek kademeli olarak yapılabilmektedir. Zira emiş tarafından vidalar arasına enjekte edilen yağ, çıkış sıcaklığının 80-100°C civarında tutmasını sağlar. Buna karşılık yağsız vidalı kompresörlerde sıkıştırma isentropik olmamakta ve sıkıştırılan havanın sıcaklık yükselmesi diğerinden fazladır. Bu kompresörlerde bir kademedeki sıkıştırma oranı 3,5’i geçmemelidir. Bu bakımda pratikte 3,2 bar’a kadar tek kademe, 10 bar’a kadar 2 kademe ve bunun üzerinde 3 kademe dizayn edilmektedir. Kademeler arasında ara soğutucular bulunmaktadır.

Küçük pistonlu kompresörler 8 bar’a kadar tek kademeli, bunun üzerinde daha fazla kademeli olarak dizayn edilirler. Orta kapasitedeki (2-6 m3/dak serbest hava) pistonlu kompresörlerde bir kademedeki sıkıştırma oranı 3, 5’i geçmemelidir.

Kompresör Üniteleri: Küçük ve orta boy kompresörler basınçlı hava tankı ve sistemde bundan önce gelen diğer aksesuarları ile birlikte kompakt bir ünite halinde temin edilebilirler.

Son yıllarda bazı firmalar üniteye basınçlı hava kurutucusu ve yağ filtrelerini de ilave etmişlerdir.

Gürültü Sorunu: Hava kompresörlerinin çıkardığı gürültü bir çeşit çevre kirliliği olduğu için, izole edilmesi gerekir. Kompresör dairelerinde gürültünün dışarıya aksettirilmemesi için alınacak önlemler dışında, kompresör üniteleri sessiz kabinler içine alınabilirler. Böylece gürültü seviyesi 10-15 dB azaltılabilir.

Basınçlı Hava Kompresörlerinin Kapasite Kontrolü: Kapasite kontrolü şebeke basıncına göre yapılır.

a) Pistonlu Kompresörler:

Küçük tiplerde çalış-dur (on-off) kontrolü yapılır. Basınç aralığı en az l bar olup 3-4 bar’a kadar çıkabilir. Küçük atölye ve kullanım yerlerinde bu şekil uygulanır. Büyük motor güçlü kompresörlerde sık dur- kalk’lar elektrikmotoru için mahzurlu olduğundan yükte-boşta çalışma şeklinde kapasite kontrolü yapılır. Elektrik motorlu tiplerde kompresör emme supapları pnömatik kontrol düzeni ile devamlı açık tutulmakla kompresör tahrik edildiği halde hava basmaz. Patlamalı motorlarla tahrik edilen pistonlu kompresörlerde uygulanan diğer bir yöntem merkezkaç veya manyetik kavrama kullanılmasıdır. Motor devamlı çalıştığı halde, kavramaların kumanda ile kavradığı sürelerde çalışır.